Bildiğiniz üzere, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda kabahat olarak tanımlanan birçok fiil için idarî para cezası öngörülmüştür. Bunlara örnek olarak, ticaret siciline tescil ettirme, ticari defterlerin açılış ve kapanış onaylarını (tasdiklerini) yaptırma, defter tutma kurallarına uymama, finansal tabloları düzenlenmeme, envanter çıkarma yükümlüklerine aykırılıklar gösterilebilir.
İdarî para cezalarının her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanması gerekmektedir. TTK, kabahatlerden birinin idari yaptırım kararı verilinceye kadar birden çok işlenmesi hâlinde, ilgili gerçek veya tüzel kişiye bir idari para cezası verilmesini ve ilgili hükme göre verilecek cezanın iki kat artırılmasını öngörmektedir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın bu konulardaki düzenlemesi ve uygulaması ise, TTK’da öngörülen idarî para cezalarının artırımlı olarak uygulanmasında, cezanın verileceği tarihin değil, kabahati oluşturan fiilin işlendiği tarihin esas alınması ve kabahatin birden fazla işlenmesi halinde temel ceza miktarı üzerine bu cezanın iki katının karşılığı olan tutarın eklenmesi yönündedir. Bakanlık, ayrıca, kabahatin birden fazla işlenmesi halinde, kabahatin en son işlendiği yıla ait idarî para cezasının tutarını esas almaktadır.
Örneğin, 2014 ve 2015 yıllarında kullanılan yevmiye defterlerinin kapanış onaylarını zamanında yaptırmayan bir anonim şirkete uygulanacak ilgili para cezası hesaplanırken, 2016 yılı için artırılmış temel ceza tutarı olan 5.209 TL’ye, temel cezanın iki katı olan 10.418 TL ilave edilmekte ve ağırlaştırılmış idarî para cezası 15.627 TL olarak uygulanmaktadır.
Uygulamada, idari para cezaları şirket tüzel kişiliğine verilmekte; bu cezadan dolayı şirketin yönetim organı üyelerine rücu edilip edilmeyeceğinin yapılacak olan ilk genel kurul toplantısında görüşülüp karara bağlanması hususu şirkete talimatlanmaktadır. İdarî para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen tacirden bunun dörtte üçü tahsil edilmektedir. İdari para cezasının indirimli olarak ödenebilmesi için ödemenin kanun yoluna başvurmadan önce yapılması zorunlu olduğundan, indirim, idari yaptırım kararının tebliğ tarihinden itibaren geçecek 15 günlük başvuru süresi içinde yapılacak ödemelere uygulanmaktadır. TTK’da öngörülen idarî para cezaları, özellikle ağırlaştırılmış şekilde uygulandığında, tacirlere ciddi yükler getirebilecek tutarlara ulaşabilmektedir. Bu nedenle, gerçek ve tüzel kişi tacirlerin Türk Ticaret Kanunu’nun idarî yaptırıma bağladığı yasal yükümlülüklere titizlikle riayet etmeleri, aynı kabahati birden fazla işlemekten çekinmeleri ve olası bir ceza durumunda indirimli ödeme hakkından faydalanarak en azından cezanın malî yükünü biraz da olsa hafifletmeleri menfaatlerine olacaktır.
Örneğin, 2014 ve 2015 yıllarında kullanılan yevmiye defterlerinin kapanış onaylarını zamanında yaptırmayan bir anonim şirkete uygulanacak ilgili para cezası hesaplanırken, 2016 yılı için artırılmış temel ceza tutarı olan 5.209 TL’ye, temel cezanın iki katı olan 10.418 TL ilave edilmekte ve ağırlaştırılmış idarî para cezası 15.627 TL olarak uygulanmaktadır.
Uygulamada, idari para cezaları şirket tüzel kişiliğine verilmekte; bu cezadan dolayı şirketin yönetim organı üyelerine rücu edilip edilmeyeceğinin yapılacak olan ilk genel kurul toplantısında görüşülüp karara bağlanması hususu şirkete talimatlanmaktadır. İdarî para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen tacirden bunun dörtte üçü tahsil edilmektedir. İdari para cezasının indirimli olarak ödenebilmesi için ödemenin kanun yoluna başvurmadan önce yapılması zorunlu olduğundan, indirim, idari yaptırım kararının tebliğ tarihinden itibaren geçecek 15 günlük başvuru süresi içinde yapılacak ödemelere uygulanmaktadır. TTK’da öngörülen idarî para cezaları, özellikle ağırlaştırılmış şekilde uygulandığında, tacirlere ciddi yükler getirebilecek tutarlara ulaşabilmektedir. Bu nedenle, gerçek ve tüzel kişi tacirlerin Türk Ticaret Kanunu’nun idarî yaptırıma bağladığı yasal yükümlülüklere titizlikle riayet etmeleri, aynı kabahati birden fazla işlemekten çekinmeleri ve olası bir ceza durumunda indirimli ödeme hakkından faydalanarak en azından cezanın malî yükünü biraz da olsa hafifletmeleri menfaatlerine olacaktır.
SONER ALTAŞ
